Χωριό ναυτικών και πραματευτάδων, η Πραγματευτή, είναι ένας παραδοσιακός οικισμός, με όμορφα γραφικά σπιτάκια και υπέροχη θέα του προς το Μυρτώο πέλαγος. Βρίσκεται ΒΑ του και έχει υψόμετρο 150-250 μ.
Περιλαμβάνει και δύο οικισμούς, το «Λιβάδι» και τη «Σαμπατική» που προήλθε από τη φράση «σαν πάτε εκεί», ή από το ακρωτήριό της που ονομάζεται Σαβατικό. Η Πραγματευτή παλιότερα ονομαζόταν «Πρωτεύουσα», διότι ήταν ο μεγαλύτερος από τους γύρω οικισμούς (Επισκοπή, Λίμνες, Καϊάφας, Θιόπαυτο -ορθότερα Ιχθυόπαυτο-, Λιβάδι, Σαμπατική), κατόπιν ονομάστηκε «Μέλανον» και κατά την ονοματοδοσία των κοινοτήτων μετά την απελευθέρωση ονομάστηκε Πραγματευτή, για να αποφύγουν τη συνωνυμία με τα Πέρα Μέλανα. Κατοικείται για περίπου 350 χρόνια.
Στο κέντρο του οικισμού υπάρχει ο ναός της Αγίας Τριάδας, στο κοιμητήριο ο Άγιος Ιωάννης του 18ου αιώνα, στο Λιβάδι η Αγία Παρασκευή, στις Λίμνες ο Άγιος Γεώργιος και στην Σαμπατική η Παναγία (με παλαιές εικόνες), ανατολικά της οποίας υπάρχουν ερείπια παλαιών κτισμάτων, προφανώς κελιά, παρακέλια και βοηθητικοί χώροι.
